Kolacja à la Michaił Bułhakow

Cały parter ciotczynego domu zajmowała restauracja, i to jaka restauracja! Słusznie słynęła ona jako najlepszy lokal w Moskwie. Nie tylko dlatego, że zajmowała dwie ogromne sale o sklepionych pułapach, na których wymalowane były fioletowe konie o assyryjskich grzywach, nie tylko dlatego, że na każdym stoliku stała lampa z abażurem, nie tylko dlatego, że nie mógł tam wtargnąć pierwszy lepszy z ulicy, ale również dlatego, że w dziedzinie jakości wyżywienia Gribojedow bił na głowę wszystkie pozostałe moskiewskie restauracje a także dlatego, że wszystko, co mogła zaoferować tutejsza kuchnia, sprzedawano po nader przystępnych, bynajmniej nie wygórowanych cenach.

Nie ma zatem nic dziwnego chociażby w takiej rozmowie, którą pewnego razu autor tej najprawdziwszej w świecie opowieści usłyszał koło żelaznego ogrodzenia Gribojedowa.

– Gdzie dziś jesz kolację, Ambrosij?

– Cóż za pytanie, oczywista że tutaj, drogi Foko! Archibald Archibaldowicz zdradził mi, że dziś będzie w karcie sandacz au naturel. Palce lizać!

– Ty to umiesz się urządzić, Ambrosij! – odpowiedział z westchnieniem wychudły, zaniedbany, z karbunkułem na karku Foka rumianogębemu, złocistowłosemu, czerwonoustemu poecie Ambrosijowi.

– To żadna umiejętność – protestował Ambrosij. – Chcę po prostu żyć jak człowiek. Chciałeś powiedzieć, drogi Foko, że sandacz bywa także w “Colosseum”? Ale w “Colosseum” za porcję sandacza biorą trzynaście rubli piętnaście kopiejek, a u nas pięć pięćdziesiąt! Poza tym sandacz w “Colosseum” ma zawsze przynajmniej ze trzy dni, a poza tym nikt ci nie zagwarantuje, że nie dostaniesz w “Colosseum” kiścią winogron po mordzie od jakiegoś młodego człowieka, przecież może tam wejść każdy, kto przechodzi akurat pasażem Teatralnym. O nie, jestem zdecydowanym przeciwnikiem “Colosseum” – grzmiał na cały bulwar smakosz Ambrosij. – Nawet nie próbuj mnie namawiać, Foko!

– Ja cię nie namawiam – piszczał Foka. – Można zjeść kolację w domu.

– No wiecie państwo – basował Ambrosij – wyobrażam sobie twoją żonę przyrządzającą w rondelku we wspólnej kuchni sandacza au naturel! Chi–chi–chi!... Au revoir! – i Ambrosij podśpiewując ruszył ku werandzie pod markizą.

Ech, ho–ho! Stare dzieje! Pamiętają znakomitego Gribojedowa co starsi mieszkańcy Moskwy! Co tam sandacz au naturel z wody?! Sandacz to jeszcze nic, mój miły Ambrosij! A sterlet, sterlet w srebrzystym naczyńku, filet sterleta z szyjkami rakowymi i ze świeżym kawiorem? A jajka de cocotte w pieczarkowym sosie w kokilce? A może mielibyście coś przeciwko filecikom z drozdów? Z truflami? Albo przeciwko przepiórce po genueńsku? Dziewięć pięćdziesiąt, jak barszcz! A jazz, a uprzejmość personelu? A w lipcu, kiedy cała rodzina jest na letnisku, ciebie zaś nie cierpiące zwłoki zajęcia literackie zatrzymują w mieście – na ocienionej przez pnące się wino werandzie chłodnik printanier w złocie kontrastującym ze świeżutkim obrusem? Pamiętasz, Ambrosij? Zresztą nie warto nawet pytać! Po twoich wargach widzę, że pamiętasz. Ale cóż te łososie, te sandacze?! A bekasy, a dubelty, a kszyki, a baranki w sezonie, a przepiórki, a kuliki? A narzan szczypiący w gardle?! Ale dość tego, wracajmy do tematu, zaczynasz się nudzić, czytelniku! Za mną!...

Michaił Bułhakow "Mistrz i Małgorzata" tłum. Irena Lewandowska i Witold Dąbrowski, Warszawa: Czytelnik, 1987

Nie wiem, jak sandacz i sterlet, ale chłodnik może być idealnym rozwiązaniem na dziś.;)

Chłodnik rosyjski (okroszka)

2-3 ugotowane ziemniaki

2-3 ugotowane na twardo jajka

pęczek rzodkiewek

2 ogórki

szczypior

koperek

1 litr kefiru

opcjonalnie szynka bądź gotowany kurczak

Ziemniaki, jajka, ogórki i rzodkiewki kroimy w kostkę (mięso również), szczypior i koper drobno siekamy. Przygotowane składniki mieszamy i zalewamy kefirem. Przyprawiamy solą, dodajemy kilka łyżek octu oraz odrobiną zimnej wody mineralnej.Gotowe!

Reporterski patchwork

Chyba nastąpił u mnie przesyt reportażami, bo coraz rzadziej zdarza mi się trafić na tekst interesujący i/lub świetnie napisany. Nie inaczej jest z antologią reportaży „Made in Poland”, która wydała mi się zbiorem bardzo nierównym. Po części ze względu na różny poziom tekstów, po części na szeroką tematykę. Nie jestem pewna, czy wybór reportaży według uznania autorów był dobrym kluczem - efekt końcowy porównałabym do pstrokatego patchworku.

Dla wielu czytelników różnorodność antologii będzie zapewne plusem. „Made in Poland” może być nawet niezłą propozycją na lato z racji kilku stricte wakacyjnych wątków: jest reportaż Kwaśniewskiego o nagości, Talki o wycieczce autokarowej do pięciu stolic Europy, są teksty dotyczące krajów często odwiedzanych przez Polaków podczas urlopu. Zwolennicy kryminałów i klimatów retro też znajdą coś dla siebie. Mnie najbardziej zaciekawiła „Plaża za szafą” Kąckiego czyli historia obrazu Moneta skradzionego z poznańskiego muzeum oraz „Tadzik, pomocnik Lecha” Kalukina opisujący śledztwo w sprawie tajemniczej śmierci pracownika stoczni gdańskiej.

Zbiór Dużego Formatu nie jest zły, wolę jednak te krążące wokół jednego tematu lub napisane przez jednego autora. Mam też nadzieję, że doczekam się kiedyś osobnej publikacji w miarę świeżych tekstów Grzegorza Sroczyńskiego i Katarzyny Surmiak-Domańskiej - dwójki mniej popularnych dziennikarzy, którzy od dłuższego czasu przykuwają moją uwagę. A że moda na reportaż trwa, szansa jest.

_______________________________________________________________________

Made in Poland. Antologia reporterów Dużego Formatu" Wyd. Agora, Warszawa 2013

_______________________________________________________________________

Mooorze!

Z najwcześniejszego dzieciństwa pamiętam, że jadąc nad morze pociągiem, autobusem albo samochodem, ścigaliśmy się, kto pierwszy zobaczy morze i krzyknie: Morze! Morze! Do dzisiaj pamiętam tę intonację: Mooorze! Mooorze! Cała radość polegała na wydobywaniu z siebie gardłowych i pieszczotliwych głosów, jakimi matki zwykle zwracają się do swoich małych dzieci. Ten dźwięk: Morze! Morze! – rozpoznają wszyscy byli Jugosłowianie. Dzisiaj wiem, że to nie ideologia, ani ówczesna, ani obecna, i nie Tito łączyli Jugosłowian. Najmocniejszą więzią było Morze Adriatyckie. […]

źródło zdjęcia

Zapach rozgrzanego na słońcu pasztetu z wątróbki Gavrilović pamiętają wszyscy byli Jugosłowianie mojego pokolenia. Ci, którzy jeździli na darmowe lub prawie darmowe wakacje z kolegami z pracy, ich żonami, dziećmi… Okrągłą blaszaną puszkę otwierało się miniaturowym nożykiem do konserw. Rozsmarowywanie pasztetu na świeżym chlebie, nakładanie na przemian świeżych kawałków papryki i pomidorów, tak że kromka chleba przypominała transporter samolotu, a potem pierwszy kęs i nasze ciała wciąż jeszcze zroszone drżącymi kropelkami morza – wszystko należy do mojego osobistego archiwum objawów szczęścia.

Dubravka Ugresić „Foka, czyli ja” tłum. Dorota Jovanka Ćirlić, Gazeta Wyborcza 20-21.07.2013

Weiser

„Weiser” oglądany w kinie w 2000 r. nieszczególnie mi się spodobał. Zbyt krótki czas upłynął wtedy od lektury powieści Pawła Huelle, żeby nabrać dystansu i obejrzeć film jako niezależny twór. Przeszkadzały odstępstwa od pierwowzoru, nie do końca przekonywała obsada. Czas jednak robi swoje - po 12 latach pamięć i o książce, i o ekranizacji zwietrzała, pozostało tylko ogólne wrażenie.

Po raz drugi „Weisera” oglądałam w domu, na małym ekranie, bez nadzwyczajnego nagłośnienia czy superwizji. Mimo to, a może właśnie ze względu na kameralne warunki, byłam urzeczona. Przede wszystkim grą Marka Kondrata, który w wyważony sposób oddał udrękę głównego bohatera. Jego ból powodowany przykrymi wspomnieniami o wypadku z dzieciństwa i wyrzutami sumienia wobec zdradzonego kolegi udziela się także widzowi, do tego nie daje spokoju kluczowe pytanie: co się stało w tunelu z tytułowym Weiserem? Kondrat stworzył przejmującą i prawdziwą postać balansującą na granicy obłędu. To niełatwe, pokazać bohatera, który cały czas żyje na krawędzi, ale jej nie przekracza.

Przeciwwagą dla ponurej, dorosłej rzeczywistości „Weisera” są sceny retrospektywne. Ekran rozświetlają wtedy malownicze obrazki dziecięcych zabaw, kamera na dłużej zatrzymuje się na wybranych detalach. Najbardziej zwraca uwagę czerwona sukienka Elki, bardzo symboliczna dla całej historii. Tu zresztą po raz kolejny widać doskonałe wyczucie Marczewskiego: udało mu się uchwycić stan, w którym młodzieńcza fascynacja ustępuje miejsca budzącemu się erotyzmowi. Jednak co odróżnia „Weisera” od innych filmów opowiadających o dzieciństwie, to tajemnica granicząca z mistyką. Brzmi pompatycznie, ale w filmie (i powieści) tak jest: Dawid do końca pozostanie postacią enigmatyczną, a okoliczności jego zniknięcia każą myśleć o siłach nadprzyrodzonych.

Z perspektywy ponad dekady dostrzegam, że Marczewski jednak dobrze oddał klimat książki Pawła Huelle. Nie utracił nic z jej poetyckości, zagadkowości i precyzji, rzeczy nieuchwytne bezbłędnie przełożył na język filmu. A że odstępstwa są, cóż, takie prawo reżysera. Dla mnie "Weiser" to jedna z bardziej udanych ekranizacji w naszej kinematografii.

**********************************
 Weiser (2000)
 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Marczewski
Zdjęcia: Krzysztof Ptak
Scenografia: Andrzej Kowalczyk
Muzyka: Zbigniew Preisner
Występują: Piotr Fronczewski, Janusz Gajos, Krzysztof Globisz, Krystyna Janda, Juliane Kohler, Marek Kondrat, Teresa Marczewska, Zbigniew Zamachowski

źródło zdjęć: Film Polski

Klub Czytelniczy (odc. 31) - Śniadanie u Tiffany'ego

Przekonałam się, że najlepiej mi robi, kiedy wsiądę w taksówkę i pojadę do Tiffany'ego. To od razu działa na mnie kojąco, ten spokój i ta wytworność. Tam nie może się stać człowiekowi nic bardzo złego, między tymi uprzejmymi, ładnie ubranymi ludźmi, w tym ślicznym zapachu srebra i krokodylowych portfeli. Gdybym mogła naprawdę znaleźć miejsce, gdzie czułabym się jak u Tiffany'ego, to kupiłabym sobie meble i dała temu kotu imię.

Pytania do dyskusji:

1. Czy w świetle „Śniadania u Tiffany’ego” Capote jest lepszym stylistą czy narratorem?

2. Według O.J. Bermana Holly jest blagierką. Zgadzacie się z tą opinią? Jakie odczucia wywołuje w Was Holly?

3. O swoim sąsiedzie, narratorze opowiadania, główna bohaterka mówi, że strasznie chciałby wszystko obserwować z wewnątrz. Czym jest to „wewnątrz”? Dlaczego do końca pozostanie anonimowy?

4. Mimo różnic poglądowych Holly i jej sąsiad stają się sobie bliscy. Dlaczego?

5. W opowiadaniu kilkakrotnie mowa jest o trwającej wojnie. Jakie znaczenie ma ten fakt dla fabuły? Jak wpływa na postaci?

6. Czy osoba pokroju Holly odnalazłaby się w dzisiejszej rzeczywistości?

7. Wasze pytania

Zapraszam serdecznie do rozmowy.

Bach for my baby

Po klubowej dyskusji dotyczącej poezji obiecałam sobie, że sięgnę po tomik wierszy dowolnego twórcy z najmłodszego pokolenia. Padło na Justynę Bargielską i jej „Bach for my baby”.

Nie jest to łatwa poezja. Autorka pisze w sposób skrótowy, podrzucając czytelnikowi jedynie migawki z życia opatrzone lakonicznym komentarzem. Jest tak, jakby autorka broniła dostępu do swojego świata i zastawiała na ciekawskich pułapki. Tu biała plama, tam dziura, gdzie indziej fałszywy trop. Gdy przy odrobinie szczęścia bohaterka wierszy na chwilę się odsłoni, obejrzymy ją w scenkach rodzajowych odartych z romantycznej otoczki i patosu. Jej matki, żony i kochanki nie noszą kostiumu i masek, nie odgrywają ról zgodnie z przewidzianym dla nich scenariuszem. Zamiast radosnego szczebiotu słychać znużenie i niechęć, na jakiekolwiek uniesienia tym bardziej nie ma co liczyć – autorka brutalnie sprowadza nas na ziemię.

„Bach for my baby” pozostało dla mnie do końca tajemnicą. To poezja zbyt hermetyczna, aby mogła dawać łatwą przyjemność. Wbrew tytułowi nie koi, a niepokoi. Ale może właśnie o przewrotność autorce chodziło.

Justyna Bargielska „Bach for my baby”, Biuro Literackie, Wrocław 2012

Harfa daje radę

To jest ten moment, w którym wszystko jest na swoim miejscu,
mąż przy stole, a nie mąż w pociągu,
dzieci donoszone w kojcach a upuszczone w otchłani,
pies w czystej pościeli a śmierć zawsze za progiem.
Nic, o czym chcielibyście pisać, się nie wydarzyło,
więc moc nie musi truchleć.
I nie truchleje.
Nikogo tu nie zapraszam,
z nikim się nią nie dzielę.

***

Pies ci je kapelusz

Tak szczerze, to myślę, że nie wiesz, czym jest tęsknota.
Czy twoja córka powiedziała ci kiedyś
pięćdziesiąt trzy razy pod rząd, że pies ci je kapelusz?
Niech je, powiedziałam. Nie wiem, czy choć raz. Twoje maile
to nie maile, to pieszczoty, dzisiaj pójdę spać z tobą,
mówi mi mail. Nie, mailu, dzisiaj pójdziesz spać z żoną,
a ja pójdę spać z mężem. Niemniej nie dalej niż jutro
planuję pozbyć się ze świata wszystkich naczyń,
do picia, do sikania, przechowywania prochów bliskich,
zbierania krwi naszego Zbawiciela, i będę ostatnim
naczyniem na świecie. I, umówmy się,
ja i krew Zbawiciela, tylko my dwie wiemy,
czym jest tęsknota.

***

Suknia barwy pogody

Och, niech już raz się ten romans skończy!
A nie ciągle: gdy ty nie jesteś przykryta, ja również
przykryty nie jestem. I inne takie, strzeliste jak katedra,
gdy chodzi zaledwie o hotelową kołdrę. Mój mail
był lepszy. Och, niechże wreszcie, bo jego był gorszy,
skończy się ten romans. Naszą miłością jest odległość.

Nigdy nie będziesz mój. Prawdziwe kołdry
robi się z piasku, z drewna łódki, z futra lisa,
do którego należy wyspa.
Dlatego nigdy nie będziesz mój, nawet jeśli piszę
te wszystkie tylko słowa, będąc na zawsze twoja.

Odrzucona i wzgardzona

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska zawsze jawiła mi się jako istota niezwykle poetycka, natchniona, żeby nie powiedzieć – eteryczna. Do tego niezbyt szczęśliwa, bo i schorowana, i raczej niefortunnie lokująca swe uczucia. W czasie wojny z mężem, oficerem lotnictwa, skazana na poniewierkę, czyli ucieczkę z Polski do Francji, później do Anglii. Wiecznie niespełniona, tęskniąca za czymś. Szkoda kobiety, myślałam sobie. Potrzeba było lektury zapisków wojennych Jasnorzewskiej („Wojnę szatan spłodził”), żeby spojrzeć na jej osobę z zupełnie innej, zaskakującej dla mnie, perspektywy. Powody niespodzianki być może wyjaśnią słowa głównej zainteresowanej.

Jasnorzewska o sobie:

Po prostu za trudno być mną. Tyle kantów. Nie dziw, że czasem trudno mi po prostu mówić, i dopiero samotność wraca mi przytomność. Złudzeniem jest, abym mogła utrzymać stosunki z ludźmi, to się tak nie da. Ludzie przyprawiają mnie po pewnej chwili o duszności i mowę utrudnioną. Mój niepokój i znużenie udziela się im i mają mnie też dosyć i nie cierpią mnie. (s. 37)

oraz:

Jestem nieopisanie zmęczona… Młodość moja trudna, skrzywiona, erotyczna, w wojnie dojrzewająca. Ja szaleję w miłościach, aż mnie Lotek przygwoździł ciężkim małżeństwem normalnego trybu. (s. 43)

O mężu, Stefanie Jasnorzewskim:

Urok dziecka i zwierzęcia, ale dużo zarozumialstwa, pychy, no i te wybryki niesamowite, gdy staje się dla mnie niebezpieczny od wojny samej. (s. 56)

ale także:

Dzieciuch, dzieciak, biały łabędź, moja własność

O wojennym odzieniu:

Co mnie uratuje od tej melancholii i tego okropnego ubrania, ubabrania, nie ubrania. Ile by to trzeba tysięcy (czego?), aby tę stajnię Augiasza, którą jest moja garderoba, przewalczyć. Zniszczyć płaszczysko ponure, suknię głupią niebieską i kapturek, szapturek ordynarny. Wszystkie te rzeczy są w złym guście, i już… (s. 30)

O wojennym wikcie:

Obiad mój dziś składał się tylko z odrobiny kapusty. […] Nikt w domu, nawet nasza służba, nie zjadł dziś tak źle i tak mało jak ja, za to ręczę. Papierowy chleb, i letnia (odnowiona herbata), to stanowiło resztę po kapuście. Zupa była proszek i to nieodpowiednim zapachem obdarzony, że aż Bruss kichnął, gdy mu to zaproponowałam; kolor złego żołądeczka. Potem oprócz kapusty kawałek dziwnego stworzenia, nie znam i dziękuję. Nieszczęścia dopełnił ryż z puszki, bardzo zmęczony i ocukrzony, pfuj, teufel noch a mal! (s. 58-59)

O emigracji w Anglii:

Co to jest, czy mam opinię potwora, V kolumny, głupiej gęsi, brzyduli, z którą nie należy się wdawać, starki, może jestem przedmiotem nienawiści, nie zdając sobie sprawy z tego? Może mi zazdroszczą, że piszę? Może obawiają się Pamiętnika? (s. 65)

O losie literata na obczyźnie:

Jaka biedota przyplątała się, aby na angielski przekaleczyć za darmo moje wiersze. Ani rymu, ani sensu. Jestem oszołomiona. Żadnego już ZAIKS-u, ani opieki nad „polskim literatem”. Będzie żerować na mnie jakieś cielątko, stawiając samo pierwsze kroki. (s. 66)

O rodakach:

Wstydzę się swojego plemienia. Schłopiałe, ogłupiałe, rozpustne prostaki. Możemy śmiało nie żałować, że to się nie rozpanoszyło na cały świat, ale że po łbie chamskim dostało.

Polska profesorów krakowskich, Kossaków, Zamoyskich, Tarnowskich, tych typów kochanych Staffa i Boya, pięknych pań, cudownych aktorek to Polska – za to Polska rządowa to jakaś prowincja, to coś tak okropnego, że w gardle mi zasycha […] (s. 85)

Jeszcze raz o sobie:

Boże mój, byłam zawsze wzorem pokory chrześcijańskiej, czy w tym przesadziłam i zasłużyłam sobie na boską ironię? (s. 52)

***

Wypowiedzi są naturalnie wyrwane z kontekstu, możliwe, że zapiski opublikowane w książce Rafała Podrazy stanowią tylko okrojoną wersję dziennika. Tak czy owak, lektura „Wojny…” całkowicie odmieniła moje wyobrażenie o Jasnorzewskiej. Przez dwa dni miałam do czynienia z osobą przekonaną o swojej wyższości i bezgranicznie skupionej na sobie. Z pretensjami do wszystkich dookoła, o innych (z wyjątkiem rodziców, siostry, czasem męża) wypowiadającej się głównie źle. Jasnorzewska jest przy tym jakby oderwana od rzeczywistości, nie potrafi lub nie chce zaakceptować faktu, że wojna dyktuje warunki odmienne od tych, do jakich przywykła.

Jej notatki czytałam z niedowierzaniem i niestety, rosnącą antypatią do autorki. Te odczucia nieco osłabły, gdy dotarłam do zapisków z ostatnich dwóch lat życia Jasnorzewskiej. Chorowała wówczas na raka i jej relacja z kuracji to świetny, choć naturalnie smutny, opis choroby. Znamienne, że podobnie jak w przypadku uwielbianego ojca, tak i własnym, nie dopuszczała do siebie myśli o nowotworze, to słowo nie pada w dzienniku ani razu. Mimo utraty sił do końca pozostała sobą: wielką panią.

***

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Wojnę szatan spłodził. Zapiski 1939-1945

oprac. Rafał Podraza

seria/cykl wydawniczy: Biblioteka Gazety Wyborczej

wydawnictwo: Agora S.A.

data wydania: 2012 

ISBN: 9788326807787

liczba stron: 184

Bronisława W.

Bronisława Wajs (Papusza)
PRZYCHODZĘ DO WAS
(me jawjom ki tume)

Nie przyszłam do was, byście jeść mi dali.
Przychodzę, byście chcieli mi uwierzyć.
Nie przyszłam do was po wasze pieniążki.
Przychodzę, byście rozdali je wszystkim.
Przychodzę do was z podartych namiotów,
wiatr je poszarpał i zabrała woda.
Proszę was wszystkich, proszę starych ludzi
i małe dzieci, i piękne dziewczyny,
zbudujcie domy srebrne jak namioty,
co w lesie stoją pobielane mrozem!
Nie przyszłam do was po wasze pieniążki.
Przychodzę, byście wszystkich przyjąć chcieli,
żebyście czarnej nocy nie czynili,
w biały dzień.

1953

portret autorstwa Bartka Kociemby (źródło zdjęcia)

Machina promocyjna „Papuszy” w reżyserii Krzysztofa i Joanny Krauze ruszyła na dobre – gdzie nie zajrzę, tam obszerne artykuły na temat filmu. Data premiery kinowej nie jest jeszcze ustalona, tymczasem wiadomo, że 14 sierpnia 2013 r. ukaże się książka Angeliki Kuźniak pod tym samym tytułem (Wyd. Czarne). Warto wspomnieć, że Bronisława Wajs zaistniała już w literaturze m.in. za sprawą Columa McCanna, który wykorzystał jej życiorys w powieści „Zoli”.

Bronisława Wajs w obiektywie Zbigniewa Staszyszyna (źródło zdjęcia)

Poetka niewątpliwie zasługuje na uwagę, a jej losy były bardzo „filmowe”. Najczęściej czytam o niej w kontekście wykluczenia i choroby, pomocy Ficowskiego i Tuwima w upowszechnianiu jej twórczości, natomiast wierszy raczej się nie publikuje. A ponoć były tłumaczone nie tylko na polski, ale i na angielski, francuski, niemiecki, hiszpański, szwedzki, włoski. Kilka z nich zamieszczono tu, zachęcam do lektury.

PATRZĘ TU, PATRZĘ TAM
(dikchaw daj, dikchaw doj)

Patrzę tu, patrzę tam –
wszystko się chwieje! Śmieje się świat!
Gwiazd zatrzęsienie nocą!
Gadają, mrugają, migocą.

Gwiazdy! Kto je rozumie,
ten nocą nie chce zasnąć,
na Mleczną Drogę spogląda jasną,
wie, że to droga szczęśliwa
że w dobre strony przyzywa.

Patrzę tu, patrzę tam –
jak się księżyc myje w ciepłych wodach,
niby w strumieniu pod lasem
Cyganeczka młoda.

Cóż to się dzieje
Wszystko się chwieje.
To świat się śmieje.

1951


GDZIE JEST MOJA SPÓDNICA
ZE WSZYSTKICH KWIATÓW ŚWIATA
(kaj sy miri podźi)

Panie, gdzie jest moja spódnica,
ta czerwona i biała,
ze wszystkich kwiatów świata?
Kto mi ją podarł na strzępy?
Gdzie ona jest, powiedzcie!
Mój Boże, taka śliczna była,
jakże mam ją zapomnieć?

Moje białe, czerwone i zielony lasy,
moje czarne wieczory,
godziny północne
już nic nie pamiętają
i nie wiedzą wcale,
gdzie chłopka jakaś,
a może Cyganka,
chodzi w mojej spódnicy,
śmieje się i śpiewa!

Panie, jak ja ją szyłam!
Jak ją układałam!
Daleko w górach, dolinach przystaję,
tu i tam się rozglądam:
gdzie jest moja spódnica
czerwona, biała, czarna,
ze wszystkich kwiatów świata?

I zawołałam: – co się stało?
Chcecie gdzieś zgubić suknię moją?
Jest ona jeszcze,
choć już bardzo stara.
Dawno ją szyłam sobie,
aż raz z rąk mi wypadła,
kiedy sen mnie zmorzył.
Alem się obudziła i wróżę ci, panie,
że ją znajdę jeszcze.

1970

Nauka gotowania z Trumanem Capote

Spędzała teraz całe popołudnia jak przykładna pani domu, miotając się po maleńkiej kuchni.

- Jose twierdzi, że gotuję lepiej, niż zawodowy kucharz. Kto by przypuszczał, że mam do tego taki talent? Miesiąc temu nie potrafiłam nawet usmażyć jajecznicy.

Nadal zresztą nie potrafiła. Proste dania, takie jak stek, czy sałatka, były ponad jej możliwości. Karmiła natomiast Jose (a czasem także i mnie) zupą kolonialną (rosół z czarnego żółwia skropiony brandy i podany w wydrążonej połówce awokado), przysmakami w stylu uczty Trymalchiona (pieczony bażant nadziewany granatami i daktylami) oraz innymi dziwacznymi wynalazkami (kurczak z ryżem, przyprawiony szafranem i sosem czekoladowym: „To klasyka kuchni Indii Wschodnich, mój skarbie!”). Ze względu na wojnę i reglamentację cukru oraz śmietany trudno jej było rozwinąć skrzydła w dziedzinie deserów, jednakże wyprodukowała coś o nazwie tytoniowa tapioka; jednak lepiej będzie spuścić na to zasłonę milczenia. [...]

                                                                                              Truman Capote „Śniadanie u Tiffany’ego” tłum. Rafał Śmietana

Z racji swobodnego mieszania przepisów, dania serwowane przez Holly Golightly mogłyby dzisiaj uchodzić za tzw. kuchnię fusion i kto wie, czy nie znalazłaby wielbicieli.;) Klasyka kuchni Indii Wschodnich nie przewiduje sosu czekoladowego (bliżej mu do Meksyku) i zapewne na początek lepiej wypróbować podstawową wersję potrawy wspomnianej w powieści. Jest prosta i szybka w przygotowaniu, walory smakowe – nie do wzgardzenia.;)

Pilaw z kurczaka z szafranem

1 szklanka długoziarnistego ryżu
2 łyżki sklarowanego masła
1 cebula pokrojona w kostkę
4 rozgniecione ziarna kardamonu
4 goździki
pół łyżeczki cynamonu (niektórzy używają całej tj. niezmielonej laski)
szczypta grubo utłuczonego czarnego pieprzu
duża szczypta szafranu
2 szklanki wywaru warzywnego
2 łyżki rodzynek
3 łyżki uprażonych orzechów nerkowca lub migdałów

Sposób przygotowania:

Szafran namoczyć w 2 łyżkach ciepłego bulionu. Ryż dokładnie opłukać i osączyć. Na rozgrzanym maśle zeszklić cebulę, dodać suche przyprawy. Po chwili smażenia dodać ryż, smażyć, aż cały się natłuści, mieszać. Dodać szafran. Wlać gorący wywar (półtorej szklanki), zamieszać, żeby nic nie przywarło, zagotować, zmniejszyć ogień. Gotować pod przykryciem na małym ogniu 20 minut. Na suchej powierzchni ryżu powinny powstać małe dziurki. Spróbować, czy jest ugotowany i dość słony. Odstawić z ognia, wzruszyć ryż widelcem i dodać rodzynki, ewentualnie dosolić. Nakryć garnek ręcznikiem i zamknąć przykrywką. Po 5 minutach podawać posypany orzechami lub migdałami.

Sierpniowe spotkanie Klubu Czytelniczego

W sierpniu zajmiemy się opowiadaniem Doris Lessing „Idealne matki”, wydanym wcześniej jako „Dwie kobiety” w zbiorze opowiadań o tym samym tytule (na marginesie dodam, że w oryginale tekst ten nosi tytuł Grandmothers czyli Babki). Opowiadanie po raz pierwszy ukazało się drukiem 10 lat temu, traktuje o przyjaźni, miłości i naturalnie macierzyństwie.;)

Początek dyskusji w piątek 23 sierpnia 2013 r.

Zapraszam do dyskusji - warto.;)

Jeść czy nie jeść - oto jest pytanie

Jonathan Safran Foer dowiedział się pewnego dnia, że zostanie ojcem. Zaczął dbać o porządek, usunął wszelkie usterki w domu, zamontował bagażnik na dachu samochodu i wykonał pierwsze od pięciu lat badania lekarskie. A potem postanowił napisać książkę o jedzeniu zwierząt. W tym celu przestudiował tysiące dokumentów, przeprowadził liczne wywiady, odwiedzał rzeźnie, fermy, a na jedną z nich nawet nielegalnie zakradł się nocą. W rezultacie powstało „Zjadanie zwierząt”.

O dokonaniach Foera piszę nieco kpiąco, ponieważ jego podejście do problemu ma w sobie coś z gorliwości neofity. O ile zgadzam się z faktem, że zwierzęta zasługują na godne traktowanie i bez spożywania ich mięsa człowiek mógłby się obejść, to proponowanie, aby wszyscy (czytaj: cała ludzkość) przeszli na wegetarianizm, jest pomysłem nie do końca przemyślanym. Świetnie, że autor zadał sobie trud i wyszukał miejsca, w których indykom i świniom zapewnia się niemal idealne warunki życia i niemal bezstresową śmierć. Świetnie, że porozmawiał także z hodowcami zwierząt i właścicielami rzeźni. Zabrakło mi jednak opinii ekonomisty i mięsożernych przedstawicieli różnych klas społecznych. Wzmianka o tym, dlaczego ludzie kupują mięso, pojawiła się na chwilę, a warto tej kwestii przyjrzeć się bliżej.

Nawet jeśli uznamy „Zjadanie zwierząt” za książkę tendencyjną i nieco chaotyczną, nie można pozostać obojętnym wobec informacji w niej zamieszczonych. O tym, że zwierzęta hoduje się często w skandalicznych warunkach, a metody uboju są sadystyczne, wie prawdopodobnie wiele osób. Nie każdy natomiast zdaje sobie sprawę, że połów tuńczyka lub krewetek wiąże się z chwytaniem w sieci gatunków innych niż docelowe (w skrajnych przypadkach tzw. przyłów może wynosić 90%) i ich wyrzucaniem. Podobnie sytuacja wygląda na fermach kurzych nastawionych na maksymalną eksploatację niosek – samce z racji swej nieprzydatności często są uśmiercane i usuwane.

Książka raczej nie dokona rewolucji w nawykach żywieniowych czytelników, ale z pewnością pozostawi ich z pytaniami. Mnie na przykład ciekawi, czy polskie społeczeństwo byłoby skłonne jeść znacznie mniej mięsa niż obecnie? W „Zjadaniu zwierząt” najbardziej przemawiają do mnie względy zdrowotne – jeśli mięso trafiające na polskie stoły jest produkowane metodami przemysłowymi opisanymi przez Foera, to rzeczywiście lepiej rozważyć jego dalszą konsumpcję.

________________________________________________________________________________________

Jonathan Safran Foer „Zjadanie zwierząt” tłum. Dominika Dymińska, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa, 2013

________________________________________________________________________________________