Bronisława W.

Bronisława Wajs (Papusza)
PRZYCHODZĘ DO WAS
(me jawjom ki tume)

Nie przyszłam do was, byście jeść mi dali.
Przychodzę, byście chcieli mi uwierzyć.
Nie przyszłam do was po wasze pieniążki.
Przychodzę, byście rozdali je wszystkim.
Przychodzę do was z podartych namiotów,
wiatr je poszarpał i zabrała woda.
Proszę was wszystkich, proszę starych ludzi
i małe dzieci, i piękne dziewczyny,
zbudujcie domy srebrne jak namioty,
co w lesie stoją pobielane mrozem!
Nie przyszłam do was po wasze pieniążki.
Przychodzę, byście wszystkich przyjąć chcieli,
żebyście czarnej nocy nie czynili,
w biały dzień.

1953

portret autorstwa Bartka Kociemby (źródło zdjęcia)

Machina promocyjna „Papuszy” w reżyserii Krzysztofa i Joanny Krauze ruszyła na dobre – gdzie nie zajrzę, tam obszerne artykuły na temat filmu. Data premiery kinowej nie jest jeszcze ustalona, tymczasem wiadomo, że 14 sierpnia 2013 r. ukaże się książka Angeliki Kuźniak pod tym samym tytułem (Wyd. Czarne). Warto wspomnieć, że Bronisława Wajs zaistniała już w literaturze m.in. za sprawą Columa McCanna, który wykorzystał jej życiorys w powieści „Zoli”.

Bronisława Wajs w obiektywie Zbigniewa Staszyszyna (źródło zdjęcia)

Poetka niewątpliwie zasługuje na uwagę, a jej losy były bardzo „filmowe”. Najczęściej czytam o niej w kontekście wykluczenia i choroby, pomocy Ficowskiego i Tuwima w upowszechnianiu jej twórczości, natomiast wierszy raczej się nie publikuje. A ponoć były tłumaczone nie tylko na polski, ale i na angielski, francuski, niemiecki, hiszpański, szwedzki, włoski. Kilka z nich zamieszczono tu, zachęcam do lektury.

PATRZĘ TU, PATRZĘ TAM
(dikchaw daj, dikchaw doj)

Patrzę tu, patrzę tam –
wszystko się chwieje! Śmieje się świat!
Gwiazd zatrzęsienie nocą!
Gadają, mrugają, migocą.

Gwiazdy! Kto je rozumie,
ten nocą nie chce zasnąć,
na Mleczną Drogę spogląda jasną,
wie, że to droga szczęśliwa
że w dobre strony przyzywa.

Patrzę tu, patrzę tam –
jak się księżyc myje w ciepłych wodach,
niby w strumieniu pod lasem
Cyganeczka młoda.

Cóż to się dzieje
Wszystko się chwieje.
To świat się śmieje.

1951


GDZIE JEST MOJA SPÓDNICA
ZE WSZYSTKICH KWIATÓW ŚWIATA
(kaj sy miri podźi)

Panie, gdzie jest moja spódnica,
ta czerwona i biała,
ze wszystkich kwiatów świata?
Kto mi ją podarł na strzępy?
Gdzie ona jest, powiedzcie!
Mój Boże, taka śliczna była,
jakże mam ją zapomnieć?

Moje białe, czerwone i zielony lasy,
moje czarne wieczory,
godziny północne
już nic nie pamiętają
i nie wiedzą wcale,
gdzie chłopka jakaś,
a może Cyganka,
chodzi w mojej spódnicy,
śmieje się i śpiewa!

Panie, jak ja ją szyłam!
Jak ją układałam!
Daleko w górach, dolinach przystaję,
tu i tam się rozglądam:
gdzie jest moja spódnica
czerwona, biała, czarna,
ze wszystkich kwiatów świata?

I zawołałam: – co się stało?
Chcecie gdzieś zgubić suknię moją?
Jest ona jeszcze,
choć już bardzo stara.
Dawno ją szyłam sobie,
aż raz z rąk mi wypadła,
kiedy sen mnie zmorzył.
Alem się obudziła i wróżę ci, panie,
że ją znajdę jeszcze.

1970