Stoner

William Stoner miał zostać rolnikiem. Na przeszkodzie stanął Szekspir, a dokładnie jego Sonet 73 (Ujrzysz we mnie tę porę roku). Nieobyty w świecie młodzieniec przeżył podczas lekcji swoistą iluminację, w wyniku której przeniósł swoje zainteresowania na zupełnie inny grunt. Od tej pory będzie niestrudzenie badał i wykładał literaturę angielską, podobnie jak jego rodzice przez lata w znoju uprawiali nędzny spłachetek ziemi.

Autor już na wstępie daje do zrozumienia, że Stoner to przeciętniak. Kariery naukowej nie zrobił, w pamięci kolegów i studentów również nie zapisał się w szczególny sposób. Pasywny, wycofany, starał się nie wadzić innym, a tym bardziej z losem. Chwile szczęścia należały do rzadkości i były zazwyczaj okupione cierpieniem, jakby ostatnie dwa wersy z szekspirowskiego sonetu stały się dla Willa przekleństwem: „Ujrzysz — lecz zaczniesz odtąd, zwykłym serca prawem, Kochać goręcej to, co stracić masz niebawem”*.

To prawda, że Stoner mógł być postrzegany jako przeciętniak i nudziarz. O jego „marnym” życiu czyta się jednak z fascynacją, choć Williams nie stosuje żadnych literackich sztuczek. Stworzył prozę elegancką w swej prostocie, a zarazem poruszającą. Nie sposób szybko zapomnieć o tym lekko zatęchłym światku akademickim, jeszcze trudniej przeoczyć mniej lub bardziej zakamuflowaną pochwałę literatury, jaką ‘Stoner’ jest przede wszystkim. Prawdziwy diament, oby ktoś zdecydował się zaprezentować go polskim czytelnikom.

______________________________________________________

John Williams ‘Stoner’, New York Books Review, New York, 2006
______________________________________________________

*) tłum. Stanisław Barańczak