Jabłko - Michel Faber

Jeśli ktoś lubi klarowne zakończenia książek i liczył na to, że w opowiadaniach z "Jabłka" znajdzie odpowiedź na pytanie, co stało się z bohaterami powieści "Szkarłatny płatek i biały", raczej będzie zawiedziony. Faber, owszem, daje pewne sugestie (dla mnie w pełni wystarczające), ale są to tylko sugestie. Mam wrażenie, że począwszy od przedmowy wciąż pozwala sobie na małe gierki z czytelnikiem.


I tak na przykład cytuje fragmenty korespondencji z czytelnikami (sic!), którzy domagali się wyjaśnień co do dalszych losów "Szkarłatnego...", niby tłumaczy się z napisania "Jabłka", a tak naprawdę sprytnie rozbudza ciekawość u odbiorcy. Oczywiście nie ma w tym nic złego, w moim odczuciu jest to zręczny zabieg literacki będący całkowitym zmyśleniem. Swego rodzaju zabawą jest również zakamuflowana w tekstach autoironia - Faber puszcza do nas oko pisząc m.in.:

Doprawdy, nie wie, dlaczego wciąż czyta tego pisarza - wprawdzie Trollope jest ożywczo niesentymentalny, ale udaje zawsze, że bierze stronę kobiety, po czym pozwala jednak zwyciężyć mężczyźnie. Wszyscy powieściopisarze postępują w ten sposób, bez względu na płeć: to ustawiona gra. [s. 109]

albo:

Daję ci uroczyste słowo honoru, że nie umrę, dopóki nie dokończę tej historii. Rozumiem, jakie to irytujące, dotrzeć do pewnego momentu opowieści i nie dowiedzieć się, co było dalej. [s. 179].

Co napisawszy, autor zachowuje się zgoła odmiennie i w zasadzie większość opowiadań aż się prosi o dopowiedzenie. Najlepsze pod tym względem są chyba "Clara i pan Szczur" oraz "Czekoladki z Nowego świata", w których napięcie jest ze znawstwem stopniowane, po czym w kluczowym momencie czytelnik dostaje literackiego prztyczka w nos i po raz kolejny musi obejść się smakiem, albo samodzielnie dopisać sobie zakończenie;)

Zdecydowanie najbardziej podobało mi się ostatnie opowiadanie tj. "Chmara kobiet w wielkich kapeluszach": znać w nim możliwości pisarskie autora, ma konkretny temat (marsz sufrażystek), a poza tym wydaje się "kompletne". Mimo wszystko wobec całości mam jednak mieszane odczucia. W przeciwieństwie do "Szkarłatnego płatka i białego" tym razem miałam wrażenie, że klimat epoki wiktoriańskiej w "Jabłku" jest niczym podrabiane perfumy - przy pierwszym zetknięciu daje efekt oryginału, ale po pewnym czasie urok pryska, a pozostaje drażniący zapaszek. Może dla odmiany sięgnę po oryginalną powieść z epoki.

Michel Faber, "Jabłko", tłum. Maciej Świerkocki, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa, 2007