Portrety pani Marii

Czytać wspomnienia Marii Iwaszkiewicz to jak przeglądać bardzo stary album ze zdjęciami osób w większości nieznanych, ale interesujących. Dzieje się tak głównie dlatego, że Portrety są zbiorem gawęd, a autorka opowiada żywo – do każdego z bohaterów ma stosunek osobisty, każdy w jakiś sposób zapisał się w jej życiu. Duża część portretowanych to przyjaciele rodziców, są koledzy z redakcji Czytelnika, jest nawet fryzjer. Nie zabrakło opowieści o kolejce EKD, sklepie Wedla oraz stołecznym barze Jontek.

Pośród licznych dykteryjek trafiają się informacje, które rzadko są przytaczane w innych publikacjach. Można dowiedzieć się na przykład, że Anna Iwaszkiewicz była wrażliwa na urodę męską, a w szczególności jej brak, oraz że nie zapraszała do domu aktorek (wyjątkiem była m.in. Zofia Kucówna), co prawdopodobnie było pozostałością po XIX-wiecznych obyczajach. Dowiemy się, kto kogo nie lubił w środowisku literackim, kto na kogo się obraził za krytykę utworu, albo których z panów pisarzy lubił obłapiać młode kobiety czy robić mało wybredne kawały kolegom.

 

Dla mnie książka Marii Iwaszkiewicz była przyjemną podróżą w czasie. Dla posmakowania dwa fragmenty. 

 

O Julianie Stryjkowskim:

Był okropnie skąpy. Kiedyś zaprosił znajomych do nowego mieszkania na placu Na Rozdrożu. Gdy zebrało się kilka osób, zapytał, co ma kupić. Marysia Brandysowa zaczyna tłumaczyć: „Kupisz dwie cytryny…”, a Stryjkowski: „Dwie cytryny!! Po co dwie?”. [s. 207]

O Arturze Międzyrzeckim:

W przeszłości był w armii Andersa i brał udział w bitwie o Monte Cassino. To doświadczenie w nim zostało — i miało swoje nieoczekiwane skutki: otóż w Polsce nie tańczy się do piosenki Czerwone maki na Monte Cassino, a my w jakiejś knajpie poszliśmy z Arturem w tan. Pewien pan zgorszony zwrócił nam uwagę: „Ależ tego się nie tańczy!”, na co Artur odpowiedział: „Ja mogę, proszę pana, bo ja tam byłem”.[s. 158]

_____________________________________________________________________________ 

Maria Iwaszkiewicz, Portrety. Nagrała, opracowała i przygotowała do wydania Agnieszka Papieska. Warszawa, Sedno Wydawnictwo Akademickie, 2020.