Dallas'63

Gdyby John F. Kennedy nie zginął w Dallas w listopadzie 1963 r., być może jego brat Robert nie musiałby startować w kampanii prezydenckiej i również uniknąłby śmierci. Jedna zmiana, zwłaszcza o dużym znaczeniu politycznym, pociąga za sobą kolejne, można więc założyć, że nie doszłoby do wojny w Wietnamie, zamachu na Martina Luthera Kinga i innych dramatycznych wydarzeń w historii Stanów Zjednoczonych. Tak przynajmniej uważa jeden z bohaterów 11/22/1963 (polski tytuł „Dallas’63”), któremu los dał szansę przeniesienia się w czasie - z roku 2011 do 1958. Kiedy już bowiem nacieszył się dobrodziejstwami przełomu lat 50. i 60., postanawia wykorzystać wiedzę i zrobić coś pożytecznego także dla kraju. Wybór pada na ocalenie prezydenta i tu zaczyna się wielka przygoda Jake’a Eppinga, nauczyciela angielskiego w liceum w stanie Maine.

Wbrew moim obawom książka Kinga nie skupia się na polityce, ani na postaci zabójcy Kennedy’ego, L. H. Oswalda. Nie jest to również dreszczowiec, jak twierdzą wydawcy, raczej mieszanka gatunków, czyli powieści obyczajowej, sensacyjnej i romansu. Posunięcie całkiem sensowne, jako że pozwala przez ponad 800 stron tekstu przejść gładko i szybko. Swoją drogą przyjemnie jest zanurzyć się w świat sprzed pół wieku: ludzie są sympatyczniejsi, jedzenie smaczniejsze, ceny paliwa śmiesznie niskie. Owszem, wszystko spowijają kłęby dymu papierosowego, nie ma komputerów i telefonów komórkowych, są za to m.in. stylowe samochody, o których w XXI wieku można głównie pomarzyć. Bo czy nie jest piękny czerwony kabriolet Sunliner używany przez głównego bohatera powieści?;)

źródło zdjęcia

W powieści uderza sentyment do lat 60., z całą ich kulturą i obyczajowością. Z jednej strony mamy ówczesną muzykę, seriale, modę i reklamy, z drugiej – pruderyjność i rasizm. Tło uzupełniają niepokoje społeczne spowodowane „wojną nerwów” z ZSRR oraz poczynania wszechobecnej mafii. Przy okazji daje się zauważyć coś, co dość często zauważam w amerykańskich filmach i literaturze: autentyczne zaangażowanie w losy państwa. Bohaterowie 11/22/1963 bywają dumni z Ameryki, niewątpliwie mocno się z nią utożsamiają i są skłonni ponieść ryzyko dla dobra narodu. Zdarzają się sceny patetyczne (np. jedna z bohaterek mówi: Nie głosowałam na niego, ale tak się składa, że jestem Amerykanką i to czyni go nie tylko prezydentem, ale moim prezydentem), choć nie wykluczam, że dla Amerykanów podobne podejście jest naturalne. Jeśli tak, można je chyba uznać za zdrowy patriotyzm.

Powieść Kinga jest zresztą na wskroś „amerykańska”, co widać także w nieco ckliwym zakończeniu i wątku romantycznym. Reszta jest znakomita, przynajmniej w kategorii literatury popularnej. Imponuje rozmach i staranne przygotowanie autora - rzeczywistość lat 60. została udokumentowana i dopracowana w szczególe. Czy jest to rzecz głęboka? Średnio, niemniej stawia pytania o przyszłość i o konsekwencje wyborów. W moim przypadku 11/22/1963 wzbudziło zainteresowanie Oswaldem – drobnym, nerwowym człowieczkiem, nękanym przez nadopiekuńczą matkę i zafascynowanym komunizmem. Chyba już wiem, co będzie moją kolejną lekturą.;)

________________________________

Stephen King, 11/22/63, Scribner, 2011