piątek, 27 marca 2020

Szansa na nowe życie

W powieści południowoafrykańskiego noblisty ani razu nie pada słowo Jezus. Nie ma tu również Marii, Józefa czy Nazaretu, niemniej w tej historii starszego mężczyzny i pięcioletniego chłopca znajdziemy wiele podobieństw do postaci oraz wydarzeń z Ewangelii. Dzieciństwo Jezusa rzeczywiście można czytać przez pryzmat Nowego Testamentu (przynajmniej jego początkowych rozdziałów), powiem więcej – książkę śmiało można uznać za wyjątkowo inteligentną, choć nieco przewrotną wersję tekstu źródłowego.


U Coetzeego ludzie przybywający do hiszpańskojęzycznej Novilli dostają nową tożsamość i możliwość rozpoczęcia całkowicie nowego życia. Szybko zapominają o przeszłości, jak gdyby wymazując ze świadomości „kiedyś”. Dawid przypadkiem trafia pod opiekę Simóna, który zobowiązuje się znaleźć jego matkę; chcąc nie chcąc zaczynają funkcjonować jak rodzina. I tu ogromnie spodobał mi się pomysł autora na odpowiednika Jezuska: malec nie lubi pracować, swoją krnąbrnością doprowadza rodziców i nauczycieli do szału, jednocześnie stale zaskakuje błyskotliwymi spostrzeżeniami. Miewa też szalone pomysły: chce zostać magikiem i wieść cygańskie życie. Dowcipne to i realistyczne, mnie w każdym razie przekonuje.

Naturalnie można interpretować Dzieciństwo Jezusa inaczej, na przykład jako opowieść o uchodźcach albo powiastkę filozoficzną o rzekomo nowym społecznym ładzie, państwie, w którym obowiązują proste, przejrzyste zasady, i w którym wszyscy dążą do tego, aby życie było lepsze. Nie wygodniejsze, ale po prostu lepsze, zgodnie z ideą: robimy swoje i wszystko obraca się na dobre [s. 35]. Utopia? Zachęcam do sprawdzenia, bo książka jest kapitalna i jakoś szczególnie celnie dzisiaj wybrzmiewa.

_______________________________________________________
John M. Coetzee Dzieciństwo Jezusa tłum. Mieczysław Godyń
Wydawnictwo Znak, Kraków 2013

14 komentarzy:

  1. Ciągnie mnie strasznie do takich neo-biblijnyh alternatywnych historii. Nie znam jeszcze twórczości autora, a od kilku lat już obiecuję sobie, że w końcu zapoznam się z jego twórczością. Ta książka to chyba dobry pretekst by w końcu to zrobić.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Również lubię neo-biblijne historie.;) Polecam m.in. "Testament Marii" Toibina, świetna książka.
      Coetzeego warto poznać, prawdziwy z niego humanista.

      Usuń
  2. Z takich inspirowanych Biblią powieści bardzo dobrze wspominam José Saramago i jego "Ewangelię według Jezusa Chrystusa". Portugalski noblista w sumie pisał wprost o Nazarejczyku i jego rodzinie, ale na wiele spraw spojrzał z całkiem interesującej perspektywy, momentami mocno przewrotnej. Ciekawie mnie też "Judasz" Amosa Oza. No i "Dzieciństwo Jezusa" będę traktować jako lekturę warto uwagi, skoro ją rekomendujesz ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. "Ewangelii..." wciąż nie przeczytałam, a początek zapowiadał niezłą powieść. Na pewno nie zawadzi przeczytać "Barabasza' Lagerkvista. "Judasz" Oza też mnie ciekawi, jak zresztą wszystko tego autora. A Coetzeego zdecydowanie polecam, sama jestem ciekawa, czym zaskoczy w kolejnych dwóch tomach.

      Usuń
  3. Z inspirowanych Biblią powieści polecam bardzo dobrego „Jezusa Barabasza” Hjalmara Söderberga. :) A Coetzee jest mi znany tylko z „Hańby”, widzę, że trzeba to zmienić.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. "Hańbę" trudno przebić, ale ta książka jest moim zdaniem b. dobra. Podobnie zresztą jak "Czekając na barbarzyńców".
      "Jezus Barabasz" może być tym ciekawszy, że autor pochodzi ze Skandynawii - dla mnie to zawsze dodatkowy plus.;)

      Usuń
  4. Ja niestety nie dałam rady przeczytać "Dzieciństwa Jezusa" i jest to pierwsza powieść Coetzee'go, którą odłożyłam na półkę, a przeczytałam ich już trochę. Może jednak wykonam jeszcze jedno podejście....
    Z książek z motywem biblijnym przypomniałam sobie powieść Anity Diamant - "Czerwony namiot" (napisana z perspektywy Diny, córki Jakuba oraz innych kobiet tego czasu). "Judasz" Oza - według mnie znakomity. Inne książki, które polecacie - zapisuję.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Gdyby nie interpretacja A. Mastalerza w radiowej Dwójce, pewnie też bym "Dzieciństwo..." porzuciła definitywnie.😉 Ale jakoś pamiętałam o tej książce i uznałam, że nadszedł czas na drugie podejście.😉
      O "Namiocie" słyszałam, też notuję ten tytuł.

      Usuń
  5. Coetzee strasznie egzystencjalny. I to w ten poważny sposób. Dlatego ja poszedłem inną drogą i wziąłem się za Pratchetta. Konkretnie to za Piramidy. A potem zaczynam Boglar, bo mnie Piotrek zaciekawił :D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Egzystencjalny i poważny, a jakże. W trudnych chwilach lubię rzeczy poważne, nic na to nie poradzę. Lżejsze rzeczy wolę pooglądać.;)
      O tak, Boglar zaciekawia.

      Usuń
    2. Ja raczej idę w niepoważność i zaśmiewanie strachu. Co mi przypomina, że zacząłem z Młodszym czytać Auxiera, a tam klimacik jak w Lśnieniu w wersji non adult :P Czyli nie zawsze mi wychodzi :)
      Blog podpowiedział mi, że o dziwo, oprócz Hańby przeczytałem co najmniej dwie inne książki autora: Foe i Wiek żelaza. Zatrważający jest natomiast fakt braku tego faktu w pamięci. I żeby mi się jeszcze te książki nie podobały :P

      Usuń
    3. Może chociaż Młodszy miał dobrą zabawę.;)
      Z "Wieku żelaza" sama niewiele pamiętam, tylko tyle, że nie był zły. A "Foe" kiedyś napoczęłam i porzuciłam już na początku.;( Tak więc różnie bywa. Cóż, "Hańbę" trudno przebić.

      Usuń
  6. Mnie ta książka raczej zdenerwowała - z jednej strony doceniam talent pisarski autora, z drugiej - ksiąka wydała mi się pretensjonalna.
    Po pierwsze tytuł - uważam że jest pretensjonalny i wydaje mi się chodzi tu o przyciągnięcie czytelników.
    Po drugie temat uchodźców - znowu wydaje mi się, że autor chce pokazać, że interesują go aktualne tematy, ale konkretnie nie ma nic do powiedzenia.
    Po trzecie - sceny magiczne, erotyczne - co to ma wspólnego z tytułem?
    Przepraszam, ale książka mocno mnie zawiodła więc szybko się wymazała z pamięci.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeśli tytuł miał przyciągać czytelników, to chyba nie bardzo się udało - w bibliotekach, z których korzystam, na żadnym etapie nie było kolejek do tej powieści. Sądząc po stanie egzemplarza, mało kto go w ogóle miał w rękach. Dla mnie tytuł jest przewrotny, podobnie jak i potraktowanie materiału wyjściowego. I to mi się podoba.
      Co do uchodźców - książka została opublikowana przed kryzysem uchodźczym, więc nie ma mowy o chęci wpisywania się w modne nurty. Poza tym biblijni Maria i Józef byli w pewnym momencie uchodźcami, nieprawdaż?:)
      Przyznaję, że książka może irytować, mnie za pierwszym razem też irytowała. Na szczęście za drugim było już dobrze. Będę bronić autora, bo widzę w nim humanistę. Powiedziałabym, że całości przyświecają słowa Simona: Jesteśmy tu z tego samego powodu, co wszyscy inni. Dostaliśmy szansę, żeby żyć i przyjęliśmy ją. To wielka rzecz – życie. Największa ze wszystkich. Piękne i proste.

      Usuń