Dom kłamczuchów

Siedzieli w poświacie księżyca i kłamali na wyścigi – czyż nie jest to urocza puenta?;) Pochodzi z opowiadania Dom kłamczuchów, którego tytułem opatrzono również cały tom. Chyba nieprzypadkowo, bo tematem przewodnim dla Dezső Kosztolányinego są wszelkiego rodzaju nieprawdy, a więc fałszywe wyobrażenia, pozory, drobne kłamstewka i zwykła blaga.

I tak sufler żyje w przekonaniu, że z powodzeniem mógłby zastąpić aktora na scenie, mało urodziwa gospodyni zasugerowana piosenką zaczyna rozsmakowywać się w swej rzekomej urodzie, wrażliwy chłopiec zakochuje się w zmarłej pannie z fotografii. Gdzie indziej znudzona życiem kobieta straszy kochanka mężem, żeby dodać romansowi pikanterii, ktoś inny z kolei wymyśla sobie choroby, żeby uchronić aptekarza przed bankructwem. Są tacy, którzy zaczynają wierzyć we własne łgarstwa albo – jak szuler – wpadają we własne sidła wówczas, gdy akurat nie oszukują.

Chętnie jednak wybaczamy nieborakom, jako że są na ogół dobrzy i nawet ci moralnie „skrzywieni” mają swoją godność i zasady. W rzeczywistości nikt nie pozostaje niewinny, prędzej czy później każdy rozminie się z prawdą, czy to prawiąc tanie komplementy czy kłamiąc z premedytacją. W Domu kłamczuchów pospolita słabość wydaje się wręcz ujmująca i niegroźna. Czy to oznacza, że autor pobłaża swoim bohaterom? Bynajmniej, raczej doskonale rozumie naturę ludzką, a na dodatek z wirtuozerią potrafi ją zaprezentować czytelnikowi.

Było to dla mnie trzecie po Ptaszynie oraz Nocy poślubnej spotkanie z twórczością Kosztolányinego i przyznam, że wciąż nie mam jej dość. Mimo że wiele opowiadań dotyczy śmierci, ta proza oczarowuje i przynosi ukojenie. Nie mam wątpliwości, że węgierski pisarz był mistrzem w swoim gatunku, podobnie jak mistrzem w swoim fachu jest Teresa Worowska – jej przekład jest doskonały.

_________________________________________________________________________

Dezső Kosztolányi, Dom kłamczuchów, przeł. Teresa Worowska, PIW, Warszawa 2019