Ta Kowalska

O Annie Kowalskiej wspomina się rzadko i na ogół kontekście jej związku z Marią Dąbrowską. Nie mówi się o niej jako pisarce, choć ma na koncie opowiadania, powieści oraz dziennik, a jej twórczość cenił m.in. Iwaszkiewicz i Broniewski. Przed wojną współorganizowała życie literackie we Lwowie, krótko po wojnie – we Wrocławiu. Znała biegle kilka języków obcych, tłumaczyła. O tym jednak się nie mówi, autorka Safony wciąż pozostaje „tą od Dąbrowskiej”.

Dzięki pracy Sylwii Chwedorczuk takie postrzeganie może wreszcie się zmienić. W jej książce Kowalska jawi się jako silna osobowość oraz pisarka z dorobkiem literackim, ze wszech miar godna uwagi i uznania. Ambitna i uparta, od wczesnej młodości wiedziała, że chce pisać, ba! być lepszą od Orzeszkowej. Nie dla niej smażenie konfitur, pranie albo szydełkowanie – już jako nastolatka zamierzała żyć inaczej niż wszyscy. Udało się bez trudu. 

Z Jerzym Kowalskim tworzyli małżeństwo partnerskie skoncentrowane na pisaniu oraz pracy naukowej. Ich związek trwał nawet wówczas, gdy Anna nawiązała bliską relację z Dąbrowską, pozostającą w konkubinacie ze Stanisławem Stempowskim. Kowalska nie dbała o konwenanse, miłość była ważniejsza. Z Marią przeżyła burzliwe dwadzieścia dwa lata, w ciągu których zdarzały się poważne kryzysy. Obie bywały wobec siebie okrutne, ale też nawzajem się inspirowały, czego najlepszym dowodem są fragmenty ich listów. 

Kowalska była bez wątpienia postacią niepospolitą i Chwedorczuk świetnie to pokazała. Oprócz biografii otrzymujemy również opowieść o życiu literatów polskich przed, podczas i po wojnie oraz wspaniałą historię miłosną. Pozostaje mieć nadzieję, że listy Anny i Marii ujrzą kiedyś światło dzienne, a są ich tysiące. Duże brawa dla autorki za rzetelność i przywrócenie pamięci o Kowalskiej. 

_____________________________________________________________________ 

Sylwia Chwedorczuk, Kowalska. Ta od Dąbrowskiej, Marginesy, Warszawa 2020 

 

Wrzuć na bloga