To nie żart

Ponad rok temu (dokładnie 12 marca 2013 r.) Jerzy Pilch ze swadą donosił o próbach radzenia sobie z techniczną stroną pisania w obliczu postępującej choroby:

   Tak, wiem: została szlachetna sztuka dyktowania. To znaczy spośród (jak mnie zapewniają nałogowi optymiści) niesłychanej liczby przenajrozmaitszych substytutów pisania pozostało dyktowanie. Notabene tych zastępczych myków (np. pisanie oddechem za pośrednictwem komputera podobnego do organków albo bezpośrednie odczytywanie zdań z mózgu przez superczułą prześwietlarkę, która jest zarazem drukarką, etc., etc.) jest podobno tyle, że aż wstyd się przyznawać do klawiatur czy ołówków.

[…]

   Brnę w wykopaliska i biorę pod uwagę wyłącznie dyktowanie. Dyktowanie, ma się rozumieć, prosto z głowy. Z rękopisów, owszem, nieraz się dyktowało, ale czymże ja teraz napiszę rękopis? (Ileż swoją drogą mnie kosztu je, by z całą prostotą nie powiedzieć czym).

   Z głowy. Dyktować z głowy. Boże mój, ilekroć taki wariant sobie wyobrażałem, byłem pewien, że to przyjdzie na łożu śmierci tuż przed agonią. Pościel czarna, pot lodowaty, rysy trupio wyostrzone, skóra twarzy niczym pożółkły pergamin, a on pobielałymi usty coraz niewyraźniej, ale wciąż jeszcze dyktował. Jedno co się zgadza, to „coraz niewyraźniej”. Reszta? Albo do przedśmiertnego dyktowania daleko, albo wszystko jest przedśmiertnym dyktowaniem. Z łożem śmierci tak samo. Owszem, nielekko, owszem, krucho, ale zarazem wciąż nie ma podstawowej czynności, o której z całkowitą pewnością dałoby się powiedzieć, że zmarła. Dyktowanie dopiero ma się narodzić, więc o czym mowa.

   Tak czy tak po wstają liczne kwestie, pytań rodzi się mnóstwo, do finału przechodzą trzy:

   Co mianowicie dyktować? Jak? I komu?

   Co przyjdzie do głowy – na pierwsze pytanie nie ma lepszej odpowiedzi. Jak? Głośno, wyraźnie miarkując, choćby minimalnie, kabotynizm i samozachwyt. Komu? Boże mój, komu? Wiedziałem i czułem, że to nie będzie akcja z płatka, nie przypuszczałem, że aż tak nie. Proponowałem, pytałem, sondowałem. Oczywiście, jak ognia unikałem fundamentalistek, które entuzjastycznie przystawszy, nie dałyby się nawet tonami trotylu ruszyć z miejsca. O nich zapomnijmy. Tłumów te męczennice nie tworzą. Chodzi o najzwyczajniejszą w świecie asystentkę – w tych czasach fach popularny. Nie kręcę: sprawdziłem. Znacie mnie – nie mogłem nie sprawdzić. W każdych warunkach bym sprawdzał; nawet jakbym miał do końca życia nikomu linijki nie podyktować – stan, liczbę i dyspozycję sił ewentualnie spisujących moje dyktowa nie sprawdzić musiałem.

źródło zdjęcia

  Samobójczo nie wyszło – wyszło odrobinę lepiej. Przepisuję wybór najciekawszych i najcharakterystyczniejszych fiask – odpowiedzi oryginalne – czasem w nieuniknionej wersji ocenzurowanej. Niektóre kwestie powtarzały się parę razy, rzecz bez znaczenia. Indagowałem osoby mi znane, nikogo nie wikłałem w serdeczne kurtuazje i zarazem nikomu nie musiałem za obficie tłumaczyć, dla czego poszukuję kogoś, ko mu mógłbym dyktować.

    Spróbuje pani?

A: – Nie mam czasu.

B: – Najnowszy pomysł? Słaby.

C: – Staczasz się.

D: – Nie byłam w stanie czytać tych twoich dyrdymałów, teraz bym to miała przepisywać?

E: – Bóg ci dał znak, żebyś za przestał... Nie rozumiesz tego?

F: – Dyktuje, dyktuje, a rączki latają...

G: – Pięć lat temu po porannym szale miłosnym włożyłeś spodnie i przepadłeś bez śladu, i teraz jak gdyby nigdy nic przychodzisz i proponujesz mi dyktowanie? Zaskoczę cię: w pierwszej chwili byłam gotowa powiedzieć: tak. Jak słowo daję, byłam gotowa powiedzieć: tak... Ale, Jerzyku... Ty masz te same spodnie...

H: – Dalej cię kocham, ale on jest taki dobry.

I: – I tylko tego pan po mnie oczekuje?

J: – Napij się, chłopino.

K: – A niechże ci prze pisuje A, B, C, D i która tam jeszcze...

L: – Przepisywać to ja bym mogła, ale Dehnelowi.

Ł: – Godziwa, he, he, pensja plus stuprocentowy dodatek za pracę w warunkach szczególnie szkodliwych dla zdrowia i jazda z tym, he, he, he, azbestem.

M: – Nie wiedziałam, że piszesz... 

 Jerzy Pilch "Drugi dziennik", Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013