Szaman

Czytając książkę Aleksandry Szarłat, zdałam sobie sprawę, że szerokiej publiczności Andrzej Żuławski był chyba bardziej znany jako skandalista niż artysta. O jego trudnym charakterze, wysokich wymaganiach wobec aktorów, nieeleganckim traktowaniu partnerek rozpisywały się kolorówki jeszcze w epoce przedtabloidalnej, zresztą on sam przy różnych okazjach również nie szczędził pikantnych szczegółów oraz niewybrednych uwag. Prowokował, siał ferment, jątrzył.

Niewątpliwie był szamanem, niejednego/ą potrafił zauroczyć, mnie zresztą też – książkowe wywiady świadczą o ogromnej erudycji. Mówił dużo i chętnie, najwyraźniej lubił skupiać na sobie uwagę. Autorka biografii na szczęście wypowiedzi mistrza często konfrontuje z opiniami jego bliskich i ludzi ze środowiska filmowego, dowodząc, że reżyser lubił koloryzować i naginać fakty, nierzadko dramatyzował. Postać absolutnie nietuzinkowa, twórca o nieposkromionej wyobraźni i rozmachu, które nie przystawały do peerelowskich warunków. Po pierwsze, filmy Żuławskiego spotykały się z niezrozumieniem i nierzadko oburzeniem krytyków, po drugie, może najważniejsze, nie spełniały oczekiwań decydentów. Między innymi dlatego nakazano przerwać zdjęcia do ekranizacji Na srebrnym globie i zniszczyć nakręcony materiał, nad czym wielu ubolewa do dziś – zapowiadało się ponoć wyjątkowe dzieło.

O ile filmowy życiorys reżysera jest dość dobrze znany kinomanom, to historia jego rodziny już mniej. A jest o czym czytać, choćby w kontekście wojennych losów rodu Żuławskich czy późniejszych konfliktów na te światopoglądowym. Warto zaznaczyć, że podobnie jak ojciec (Mirosław) i bodaj aż dwóch stryjów, Andrzej również pisał – opublikował ponad dwadzieścia książek, o czym rzadko się pamięta. Szarłat bardzo zgrabnie i zajmująco to wszystko zaprezentowała, na koniec serwując równie interesujące rozmowy z trzema synami głównego bohatera.

_______________________________________________________

Aleksandra Szarłat, Żuławski. Szaman, Agora, Warszawa 2019